Son Dakika Haberler Haberiniz Olsun
Related Articles
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, medya temsilcileri ile iftar programı düzenledi. Fidan, programda gazetecilerin sorularını yanıtladı.
ŞAM ZİYARETİ VE SURİYE’DEKİ PKK/YPG VARLIĞI
Suriye ziyaretimizde öne çıkardığımız en kıymetli başlık, YPG sorunuydu. Biz önceliğimiz olan tüm bahisleri ve telaşlarımızı gündeme getirdik.
Yeni idarenin SDG’yle yaptığı mutabakat bağlamında; örgütün niyetleri, kabiliyetleri, güç kaynaklarının denetimi üzere mevzularda bizim bakış açımızı net formda aktardık. Terörle çabada yıllara dayanan deneyimimiz ve PKK’ya dair bilgilerimiz çerçevesinde tasa konusu olabilecek konuların altını çizdik. Suriye idaresinin de, bizimle birebir niyet ve perspektifi paylaştığını gördük.
Mevcut yapısı itibariyle YPG, PKK’nın bir mütemmim cüzü. Onu tartışmak bile gereksiz. Örgütün mutabakat çerçevesinde nasıl adım atacağı ve takviminin nasıl olacağı üzere bahisleri Şam’da ele aldık. Örgütün askeri kabiliyetlerinin yok edilmesinin bizim için değerli bir konu olduğunun altını çizdik. Bunun sağlanması için tabi ki birtakım konular ön plana çıkıyor. Bunlardan birincisi buyruk komuta sıkıntısı. Mevcut ögelerin kendini feshetmesi, merkezi hükümetin denetimine girmesi çok kıymetli bir kural. Ayrıyeten, silah, füze üretimi, hava savunma sistemi üzere kritik yeteneklere sahip olmaları asla kabul edilemez. Bir öbür bahis da YPG’ye dışarıdan gelip katılanlar. Bunlara asla yer yok. Var olan ögeler çözülsünler, silah bırakıp kendilerini lağvetsinler ve merkezi hükümetin tam denetimi altına girsinler Bu bir mecburilik. Merkezi hükümet, buyruk komutayı alabilecek yeterlilik sahibi olmalı.
Önümüzdeki süreçte tüm bu gelişmeleri yakından takip edeceğiz. Süreç içerisinde ihtiyatlı olmak ve denetimi elden bırakmamak gerekiyor. Önümüzdeki kısa periyodu çok yakından takip edeceğiz.
Suriye’de yaşayan Kürtlere, Esad periyodunda verilmeyen hakların verilmesi gerekiyor. Herkese eşit vatandaş muamelesi yapılması elzem. Suriye idaresi de bu bahiste hayli hassas. Yerinden edilen Suriyelilerin yurduna dönmeleri problemi, üzerinde çalıştıkları öncelikli bahislerden birisi. İtimat tesis edilen bir ortamda, silahlı örgütler hayat alanı bulamazlar.
SURİYE’NİN SİYASİ BİRLİĞİ VE TOPRAK BÜTÜNLÜĞÜ
Suriye’nin birliği ve bütünlüğünü her platformda lisana getirdik. İçerideki silahlı kümelerin kendilerini feshedip merkezi hükümete bağlanmaları, ülkedeki birlik ve beraberlik havasını olumlu etkileyecektir. Birebir formda YPG ile merkezi hükümetin vardığı mutabakat sonucunda, YPG’nin bütün varlığını ve otoritesini merkezi hükumete devretmesi istikametinde atılacak adımlar somutlaştıkça, Suriye içerisindeki birlik ve bütünlüğün sağlanacağını düşünüyorum.
ABD’NİN SURİYE’DEN ÇEKİLMESİ
Amerikan askerlerinin Suriye’deki varlığının devam etmesinin, ABD Başkanı’nın öncelikleri ortasında olmadığını görüyoruz. PKK, Suriye’deki varlığını DEAŞ cezaevleri üzerinden yasallaştırmaya çalışıyor. Bu mevzuyla ilgili tedbirler alıyoruz. Bölge ülkelerinin DEAŞ’la çaba etmesi gerekiyor ve bu tarafta uğraşlarımız var. Ürdün, Irak, Lübnan ve Suriye ile Amman’da yaptığımız toplantıda bu istikamette somut kararlar aldık.
Bir yandan da Amerikan ordusunun Suriye’deki varlığının bir maliyeti olması sözkonusu. Amerikan kamuoyunda ABD ordusunun Suriye’deki varlığının devam ettirilmesinin faydası sorgulanır hale geldi. Evvelden Suriye’de İran, Rusya ve Esad rejimi faktörleri vardı.
Ancak şu anda konjonktür değişti. ABD askerlerinin varlığının devamı konusunda Lider Trump’ın ikna olması gerekiyor. Amerika ordusunu çekerse, bu onlar için daha az maliyetli olacaktır.
DEAŞ’A KARŞI BÖLGESEL GAYRET
Kendi sıkıntılarımızı kendimiz çözmeliyiz. Ürdün’de beş ülke biraraya geldik. Ortak operasyon ve istihbarat hedefli bir merkez kurulacak. Bunun için teknik gruplar çalışıyorlar. Bizim çalışmamız bitmek üzere. Sonrasında başka ülke heyetleri ile bir ortaya gelerek ortak bir sistem kuracağız.
Her ülke elindeki istihbarat bilgilerini paylaşarak, DEAŞ’tan kaynaklanan tehditleri bertaraf etme konusunda ortak hareket edecek. Benim Türkiye olarak aşikâr bir askeri kabiliyetim var. Ürdün’ün var, Irak’ın var… Gerektiğinde DEAŞ’a karşı bu kabiliyetler devreye girecek. Operasyon yapılacak. Bilgi paylaşılacak.
Ortak çalışma yürüttüğümüz ülkelerin Suriye ile sonu var. Suriye’nin egemenliğini ve toprak bütünlüğünü sağlamak için de bu çeşitten çalışmalar epey kıymetli.
EL-HOL KAMPI
Bu hususta çok çalışıyoruz. El-Hol kampı sıkıntısı tahlile en yakın bahislerden birisi. Orada 40 bin civarında bir nüfustan bahsediyoruz. Gerek Iraklılar gerekse Suriyeliler kendi vatandaşlarını almak için güçlü bir irade ortaya koyuyorlar. Bu kampın denetimi PKK/YPG’deyken kamptan çıkışlar epey yavaştı. Fakat artık Iraklılar da Suriyeliler de vatandaşlarını alabilirler. Lakin cezaevinde kalanların diğer bir formülle çözülmesi gerek. Onların cezaevinde kalması gerekiyor. O konuda çalışmalarımıza devam edeceğiz.
SAYIN CUMHURBAŞKANIMIZ VE ABD BAŞKANI TRUMP’IN TELEFON GÖRÜŞMESİ
İki önder ortasında epeyce olumlu bir telefon görüşmesi gerçekleşti. Sayın Cumhurbaşkanımız, Lider Trump’ın hürmet duyduğu önderlerden birisi. Bunu da telefon görüşmesinde açıkça ortaya koydu aslında. Görüşmede sayın Cumhurbaşkanımız, Türkiye’nin terörle çaba konusundaki beklentileri ile savunma sanayii iş birliğindeki kısıtlamaların kaldırılmasının değerini vurguladı. Ukrayna’daki barışın değerini bir sefer daha tekrar etti. Sayın Trump’ın yaklaşımı da hayli olumlu oldu. Sayın Cumhurbaşkanımız ile beraber, iki ülke ortasındaki sıkıntıları çözmek istiyor. Biz de muhataplarımız ile bunun için çalışıyoruz.
SAYIN CUMHURBAŞKANIMIZIN ABD’Yİ MÜMKÜN ZİYARETLERİ
Sayın Cumhurbaşkanımızın mümkün ziyaretinden evvel biz Dışişleri Bakanları seviyesinde bir çalışma yaparız. Sayın Cumhurbaşkanımız ABD ziyaretine olumlu yaklaşıyor. Lakin, şu anda net bir tarih söyleminde bulunmadık.
CAATSA YAPTIRIMLARI
Biden idaresi ile CAATSA yaptırımlarının kaldırılmasına ait kapsamlı görüşmeler yaptık. Yeni idare ile de bu mevzuları ayrıntılı bir halde ele alacağız. Tabi burada konuşulması gereken teknik bahisler var. Bu yaptırımların kaldırılması konusunda Amerikalıların bir istisna yapma yetkisi var mı? Kendi iç hukuk sistemleri bu istikamette bir karar alabilecek mi? Bu bahisleri detaylı bir halde görüşeceğiz.
İSRAİL’İN SURİYE’NİN GÜNEYİNDEKİ FİİLİ İŞGALİ
İsrail yaklaşık elli yıldan beri Suriye’nin güneyini işgal altında tutuyor. Günümüzde de bunu genişletmeye çalışıyor. Ezidiler, Dürzüleri gündeme getirerek, çeşitli mazeretler öne sürerek silahsız bir bölge ilan etme arayışı var.
Bizim oluşturduğumuz platformlarda bu bahsin gündeme getirilmesi ve kesin bir lisanla reddedilmesi değerli. Amman’daki beşli platformda, İslam İşbirliği Teşkilatı platformunda, Arap Ligi platformunda, her platformda bu İsrail yayılmacılığı reddediliyor. İsrail’in Suriye’deki topraklardan önümüzdeki devirde nasıl çıkartılacağı sorunu, Suriye hükümetinin üzerinde durup, milletlerarası toplumla bir arada yönetmesi gereken bir bahis.
İSRAİL’İN GAZZE’YE SON DEVİRDEKİ SALDIRILARI
“Netanyahu’nun zihninde ateşkesi bozma fikri olduğunu biliyoruz’’ diye uzun vakittir söylüyoruz. Bütün emareler bunu gösteriyordu. 500 insanı şehit ederek ateşkesi resmen bozdu ve bombalamaya devam edecek gözüküyor.
Gazze’de son yaşananlarla ilgili Mısır’ın başşehri Kahire’de Pazar günü bir toplantımız olacak. İİT-AL Gazze Temas Kümesi olarak biraraya geliyoruz. Bu toplantıda İslam İşbirliği Teşkilatı toplantısında kabul edilen Gazze planının hayata geçirilmesi için atılabilecek adımları ele alacağız. Soykırımı durdurmak için elimizden geleni yapacağız.
Ben Filistin probleminin daha büyük kırılmaları beraberinde getireceğini düşünüyorum. Orada mevzi bir muvaffakiyet elde ediyor gözükebilirler, yüzbinlerce insanı katlederek, ancak öteki cinsten risklerin kapısı çok önemli açılıyor. Yani daha farklı bölgesel kırılmalar, çatışmalar riski de ortaya çıkıyor.
KIBRIS SORUNU VE CENEVRE TOPLANTISI
Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri hakikaten bizim takdir ettiğimiz, nitelikli bir başkan: Milletlerarası sistemin bir noktaya kadar vicdanını da yansıtan bir makam. Kıbrıs sorunuyla ilgili bu gayriresmi toplantı teklifini, yapan tavrımızı göstermek ismine Cumhurbaşkanımız kabul etti.
Biliyorsunuz, Genel Sekreter, bir yıl evvel bir özel şahsi temsilci atadı. Kolombiya eski Dışişleri Bakanı geldi baktı, altı ay mühletle bütün taraflarla konuştu ve bir rapor hazırladı. Bu rapor da kayda geçti, dedi ki “İki taraf ortasında ortak yer yok”. Artık bu ne demek? Bizim yıllardır savunduğumuz bir bahis var. Ada’da iki toplumun kendi başına, kendi kurumlarıyla başka ayrı yaşıyor olması üzere bir gerçeklik var. Bunlardan birinin devlet olarak tanınıp her türlü imkana erişmesi, oburunun tanınmaması Ada’daki adaletsizliğin temel sebebidir. Bu adaletsizliğin kesinlikle giderilmesi lazım.
Biz geçmişte memleketler arası sistemin hakemliğine güvenerek hazırlanmış BM tahlil taslaklarına tamam dedik lakin Rumlar buna yanaşmadılar. Bugün artık alanda öbür bir durum var. Bu durum, siyasi tahlil arayışlarına yansımak zorunda.
RUSYA-UKRAYNA SAVAŞI
Burada iki mevzu var: barış antlaşması ve ateşkes antlaşması. Bunlar malumunuz iki farklı başlık. Sayın Trump ve Sayın Putin’in görüşmesinden ateşkes konusunda tam bir sonuç çıkmadı.
Sürecin başlamasını ve ilerlemesini sağlayacak birtakım adımlar sunuldu. Güç alanları amaç alınmasın, gemilerin seyrüsefer güvenliği sağlansın, esir takası yapılsın üzere fikirler öne atıldı. Bunlar kabul edildi. Tam ateşkes için ise çalışmalar sürüyor.
Biz Türkiye olarak, Sayın Cumhurbaşkanımızın da durduğu yer şu: İki tarafın üzerinde mutabık kaldığı bir muahedede, katkı vermek isteriz. Yani bizim için kıymetli olan iki tarafın mutabık kalacağı bir muahede. Bu mevzuda üzerimize düşeni yapmaya hazırız.
Ama şu anda gördüğünüz tartışmaların birçok, güvenlik garantileri başlığı altında yapılan mevzular.
Teorik olarak söylüyorum, taraflar ileriki bir basamakta bir barış gücü oluşturulmasında mutabık kalırlarsa biz katkı sunabiliriz.
Ama şu noktanın altını çiziyoruz: iki taraftan birinin zorlayıcı teşebbüsünün bir modülü olmakla, mutabık kalınmış bir tahlilin kesimi olmak farklı şeylerdir. Biz ikinci seçenekte varız.
AVRUPA GÜVENLİK MİMARİSİ
Şimdi Avrupa Birliği’nin üç ay öncesine, yani 20 Ocak tarihine kadar geliştirdiği sistemler içerisinde Türkiye’yi çok fazla görmek istemediğini biliyoruz. Avrupa Birliği üyelerine has bir düzenekti. Biz de her vakit NATO içerisinde Avrupa Birliği’nin bir blok olarak değil de bütün NATO ülkelerinin ortak bir biçimde tehdit tariflerinin geçerli olduğu, çıkarlarının gözetildiği bir iş birliği ortamı ve sistem öneriyorduk. Bu devam eden, süregelen bir tartışma alanı oldu. Bizim dışımızda İngiltere, Norveç, Kanada üzere ülkeler de aslında bu tartışmaya sonradan katıldılar. Lakin bu tartışma artık her zamankinden daha kıymetli bir hale geldi.
Şimdi iki tane bahis var. Birincisi, eski sisteme nazaran Avrupa kendini yapılandırırken neye bakmalı? Zira, tertip üzerinde tehditler var, lakin sistem bozulmadı. Yani Amerika resmi olarak NATO’dan çıkmadı, birliklerini çekmedi, füzelerini geri almadı. Her şey duruyor. Yalnızca Rusya’yla yaptığı angajmandan sonra ortaya çıkan bir alarm durumu var Avrupa’da. Artık, aşikâr mevzuları çok erkenden tartışmak bile istemiyorlar.
Yani kimi şeyleri ayırmak lazım. Bir, eski sistem devam edecekse, yani Amerika artık Rusya’yla Ukrayna üzerinden bir inisiyatif geliştiriyor, fakat Avrupa güvenliğiyle olan, NATO’yla olan bağlantısı birebir seviyede devam edecekse, Avrupa bu sefer kendi güvenlik yapılanmasını buna nazaran oluşturacak. Amerika’nın büsbütün olmadığı bir yerde bu sefer yeni bir yol izleyecek.
Geçende bir mülakatta söylediğim üzere: “Cin şişeden çıktı.” Avrupalılar artık Amerika’nın yüzde yüz güvenlik şemsiyesine bağımlı olmak istemiyorlar. Bunun sürdürülebilirliğine inanmıyorlar.
Kendi güvenliklerini de bu derece riske atmamaları gerektiğini düşünüyorlar. Bu niyet matematik olarak öteden beri vardı, ihtimal olarak, fakat bir gerçeklik olarak kendini hissettirmediği için siyaset yapıcılarını bu noktada adım atmaya itmiyordu. Fakat şu anda birinci kez kendini bu kadar yakın ve yakıcı hissettiriyor. Artık siyaset yapıcıları da bu mevzuda gerçekçi adım atmaya yöneliyorlar. Her iki düzlemde Türkiye’yle ne kadar yakın çalışılır, ne kadar çalışmak isterler, roller nelerdir, biz neler önerebiliriz, tartışmaya ne kadar katkıda bulunabiliriz, bu çok dinamik bir süreç.
İdeal olan, Avrupa Birliği üyesi olup bu bahisleri daha bütüncül bir halde, iktisadıyla, siyasetiyle, güvenliğiyle daima bir arada iç içe yönetmek. Cumhurbaşkanımız bunu ülkü bir tahlil olarak görüyor. Lakin Avrupa Birliği’nin bu husustaki çekinceleri halihazırda yerinde duruyor. Ancak natürel Türkiye’yle ilgileri daha da ileri taşıma konusunda durdukları bir yer var. Bunun gerektiğine de inanıyorlar ve bu noktada birtakım adımları nasıl atarız diyorlar. Kimi ülkeler bu mevzuyu engellemeye çalışabilir mi? Evet. İşte, Avrupa’nın güvenliği öteki geri kalan ülkeler için ne kadar önemli burada göreceğiz. Yani bunu kaldırmak için bir adım atacaklar mı atmayacaklar mı?
VİZE MESELESİ
İki başka bahis var burada. Birisi, mevcut vize süreçleriyle ilgili sorun müracaatların reddedilmesi, az vize verilmesi yahut sürecin çok uzun sürmesi ile alakalı. Bir öbür husus ise daha ileri bir vadede vize serbestisi sağlanması.
Avrupa ülkelerinden vize sıkıntısıyla ilgili izah istediğimizde, “Biz verdiğimiz vizelerin en fazlasını Türkiye’ye veriyoruz.’’ diyorlar. Oransal olarak baktığımızda yıllardır müracaatlar ortasında alınan ve reddedilen vize oranları değişmiyor.
Diğer yandan Türkiye’den yapılan bilhassa turist vizesi müracaatında önemli bir artış da sözkonusu. Buna karşılık, vize haklarının suistimal edildiği ile alakalı da Avrupalılar tarafından gündemimize getirilen kimi savlar var.
Geldiğimiz noktada, bizim Avrupa’yla vize serbestisine geçmemiz gerekiyor. Bunu yaptığımız vakit vize süreçleriyle ilgili problemler da ortadan kalkar. Vize rejimi devam ettiği sürece, Türkiye’nin artan talebine vize düzeneğiyle yanıt verilmesi mümkün değil. Yani tahlil vize serbestisi. O mevzuyu da bu devirde artık inşallah çözmeyi düşünüyoruz. İktisattaki güzelleşmeye paralel olarak bunu da hayata geçirmek gerekiyor.
